Dlaczego moje poczucie własnej wartości jest niskie?

Bardzo duży wpływ na poczucie własnej wartości mają poniższe czynniki. Są to:

1 – Przekonania.
2 – Nawyki.
3 – Błędy myślenia.
4 – Samospełniająca się przepowiednia oraz
5 – Myślenie automatyczne

1. Czym są przekonania?

To wnioski wyciągnięte z danej informacji lub doświadczenia, osobiste opinie o tym. Powstają w dialogu wewnętrznym (tym, o czym mówimy w myślach) najczęściej pod wpływem środowiska społecznego. Wpływają na postrzeganie w dany sposób świata i interpretowania zdarzeń. Utrwalają się poprzez: powtarzanie, emocje i bodźce oraz potwierdzanie ich prawdziwości. Przekonania mogą być kształtowane przez osoby nas otaczające. Rodzinę, przyjaciół, znajomych … Przykładem przekonań są stwierdzenia :
Pieniądze szczęścia nie dają.
Ten kto ma dużo pieniędzy na pewno je ukradł.

2. Nawyki dnia codziennego… czyli co?

Nawyki to czynności lub zachowania, nad którym kontrolę w pełni przejęła nasza podświadomość. Dzięki nim możemy w pewnym sensie zautomatyzować nasze działanie i sprawić aby kolejne wykonywanie tej samej czynności było dla nas coraz łatwiejsze. To cykl danego przekonania i postrzegania, który powoduje działanie w dany sposób.

3. Błędne myślenie

To myślenie w kategoriach wszystko albo nic, obwinianie, myślenie katastroficzne, wnioskowanie na podstawie emocji . Stwierdzenia typu muszę i powinienem. Selektywna uwaga. Pomijanie pozytywów. Nadmierne uogólnianie, wyolbrzymianie/ minimalizowanie. Wyciąganie pochopnych wniosków.

4. Samospełniająca się przepowiednia

Nasze ogólne nastawienie do świata definiuje to, jak wygląda nasze życie. Niejednokrotnie podchodzimy do jakiejś sprawy pesymistycznie i wróżymy jej negatywne zakończenie, a później rzeczywiście tak się dzieje. Na jakiej zasadzie działa samospełniająca się przepowiednia?

Samospełniająca się przepowiednia najczęściej dotyczy naszego indywidualnego podejścia do życia i rzeczy, które nam się przydarzają.

W dużym skrócie: spotyka nas właśnie to, czego oczekujemy. Te oczekiwania wobec przyszłości możemy wyrobić w sobie sami lub ktoś może nam je wpoić. Posłużmy się przykładem 19-letniej dziewczyny, która skończyła właśnie liceum i zdała maturę.

Pochodzi ona z patologicznej rodziny – w lokalnym środowisku wiadomo, że ma ojca alkoholika i jej rodzina ledwo wiąże koniec z końcem. Sama dziewczyna jest bardzo niepewna siebie, nie ma zbyt wielu przyjaciół, nie bardzo wierzy w swoje możliwości i talenty. Pomimo to udaje jej się dostać na dobre studia. Mimo niezłych początków, oblewa egzaminy, ciężko jej przyswajać wiedzę, jest coraz bardziej zniechęcona. Niestety, nie udaje się jej ukończyć studiów.

Zadziałała samospełniająca się przepowiednia.

Po pierwsze, wpojona przez nauczycieli w szkole średniej poprzez komunikaty: „jak na ciebie te wyniki matury są za dobre”, „nie dasz sobie rady na studiach, lepiej idź do pracy”, „nie uda ci się”. W efekcie tych wszystkich treści dziewczynie trudno było uwierzyć, że rzeczywiście jest w stanie skończyć studia. Zgodnie z przepowiednią, nie ukończyła ich.

5. Myślenie automatyczne.

Myśli automatyczne, jak sama nazwa wskazuje, pojawiają się w naszym umyśle AUTOMATYCZNIE i spontanicznie w odpowiedzi na wydarzenia, sytuacje, dźwięki, zapachy, doznania fizyczne itp. Współwystępują z bardziej jawnym strumieniem świadomości (czyli z myślami, których jesteśmy świadomi i które pojawiają się w głowie w wyniku naszej woli, gdy np. rozważamy w myślach jakiś problem czy planujemy coś). Wynikają bezpośrednio z posiadanych przez daną osobę schematów poznawczych i służą do interpretacji tego, co się właśnie dzieje.

Przeważnie nie zdajemy sobie z nich sprawy, obserwujemy za to efekt ich działania w postaci emocji czy reakcji naszego ciała (np. napięcie mięśni w karku czy wzmożone pocenie się). Myśli automatyczne mogą mieć postać słów lub obrazów. Często są krótkie i ulotne. Zazwyczaj mamy skłonność do przyjmowania zawartych w nich treści bez zastanowienia się nad nimi.

M. Oleksiak